wtorek, 19 marca 2024r.
   
Czcionka

Miejscowość Gruszów

Gruszów

Gruszów leży zachód od Ślęży, na Równinie Świdnickiej, między Marcinowicami a Stefanowicami.  
Najstarsze znane nam nazwy wsi: Birkholcz, wymieniona w 1369 r., i Birgholz, w 1393 r., pochodzą z okresu panowania czeskiego. Według słownika topograficznego J.G. Knie z 1845 r. nazwa wsi: Birkholz oznacza „drewno brzozowe”. Kolejne nazwy wsi: Birgholtz, wymieniona w 1667 r., Birckholtz i Burkholtz, wymienione w 1726 r., pochodzą z okresu, kiedy Śląskiem, jako częścią Czech, władali Habsburgowie. W okresie panowania pruskiego, a później niemieckiego, wymieniano nazwę: Birkholz, od 1743 r. Po II wojnie światowej, kiedy Śląsk przyłączono do Polski, w 1945 r., wieś otrzymała nazwę: Gruszów.
Dzisiaj miejscowość liczy ponad 100 mieszkańców.
Początki wsi nie są znane. Wiadomo tylko, że w 1393 r. należała do oficera księcia świdnickiego Benescha Chusnika i jego rodziny. Zachowała się też niepewna informacja, że przed 1500 r. we wsi był jakiś zamek, ale jego istnienie nie zostało potwierdzone dokumentami, nie znaleziono też żadnych śladów. W 1550 r. Gruszów należał do Christopha Temriza, a w 1576 r. przynajmniej część wsi miał Ernst von Zedlitz. W 1594 r. właścicielem był Georg von Seidliz, a w 1619 r. Hans von Schindel i Georg von Taubadel. Prawdopodobnie Gruszów dzielił się na dwie posiadłości, jedną bowiem po wojnie trzydziestoletniej ówczesny właściciel, von Schweinichen, sprzedał konwentowi jezuitów ze Świdnicy. Druga część pozostała chyba w rękach poprzednich właścicieli, skoro w 1694 r. George Herrmann von Taubadel uzyskał dla Gruszowa urbarz piwny. Jezuici niedługo byli posiadaczami Gruszowa, bo w 1707 r. sprzedali swoją część i w tymże roku jako właściciel całej wsi występował już Bernhard von Czettriz auf Pultzen. Wieś nadal przechodziła z rąk do rąk coraz to nowych właścicieli, ale nie rozwijała się. W 1825 r. właścicielem wsi została pani von Dresky. Wieś nieco rozbudowała się wtedy, liczyła 31 domów, pałac, folwark, browar i gorzelnię. W 1840 r. właścicielką została Sophie Karoline von Dresky, a we wsi przybył drugi folwark. W 1870 r. właścicielką wsi była następna pani von Dresky, z domu von Nimptsch.
Układ Gruszowa przypomina luźno zabudowaną ulicówkę, z położonym centralnie zespołem pałacowym. Pałac został zbudowany około 1830 r., a przebudowany w końcu XIX w. Pałac, o cechach neoklasycystycznych, jest murowany, zbudowany na planie prostokąta z ryzalitami. Jest dziewięcio- i czteroosiowy, dwukondygnacyjny, z poddaszem mieszkalno–użytkowym. Nakryty jest dachem dwuspadowymi, mansardowym, z lukarnami. Szczyty ozdobione są małymi wolutami. Zachowały się gzymsy: międzypiętrowy i wieńczący, elewacje dzielone lizenami i podobnie akcentowane naroża oraz okna w opaskach pod nadokiennikami. Obok pałacu stoi murowana oficyna z około 1832 r., a całość otacza zapuszczony park pałacowy z XIX w. Na skraju posiadłości pałacowej znajduje się cmentarz, który pierwotnie służył właścicielom majątku. Znajdują się na nim ruiny kaplicy cmentarnej.
Na uwagę zasługuje folwark pod nr. 22 powstały około 1880 r., budynek mieszkalny murowany z pocz. XX w., budynek mieszkalno–gospodarczy, murowany, z około 1840 r., stodoła i budynek gospodarczy, murowany, z około 1870 r., oraz dwa budynki gospodarcze, murowane, z końca XIX w. Z budynków mieszkalnych zwraca uwagę dom pod nr. 13 – murowany, z pocz. XX w.
Między Gruszowem a Stefanowicami stoi krzyż pokutny, o którym legenda mówi, że w tym miejscu zabito Żyda pilnującego skarbów zakopanych przez wojsko cesarskie w czasie wojny trzydziestoletniej. Na uwagę zasługuje również umiejscowiony na obrzeżach miejscowości, ciekawie wkomponowany pomiędzy dwiema lipami krzyż, pod którym mieszkańcy wsi Gruszów i Stefanowice odprawiają „majówki”.





Źródło: Przewodnik turystyczny ZE ŚLĘŻĄ W TLE PRZEWODNIK TURYSTYCZNY PO GMINACH ŚLĘŻAŃSKICH.  Rafał Brzeziński

WYSZUKIWARKA

Banery




STRATEGIA GMINY MARCINOWICE


Gmina Marcinowice