wtorek, 19 marca 2024r.
   
Czcionka

Miejscowość Zebrzydów

Zebrzydów

Zebrzydów leży na zachód od Ślęży, w północno-wschodniej części Równiny Świdnickiej, na wysokości około 215 m n.p.m., nad rzeką Czarna Woda, która wypływa ze Wzgórz Kiełczyńskich. Wieś leży między Marcinowicami a Kątkami.
Najstarsze znane nam nazwy wsi: Zyuridou, Zyvridow, wymienione w 1193 r., Syfridow, Siffridow, w 1209 r., Sivridaw, w 1221 r., i Syuridou, w 1223 r., pochodzą z okresu, kiedy Śląsk należał do Piastów. Inne nazwy wsi: Seyferdaw, wymieniona w 1346 r., Syfridow, Siffredow, w 1358 r., Sifridao, Sifferdao, w 1360 r., Seyffridaw, w 1379 r., Seiffridow, w 1386 r., Seyfirdaw, w 1390 r., Syffidow, w 1392 r., i Seyfridow, w 1393 r., pochodzą z okresu panowania czeskiego. Kolejne nazwy wsi: Seiferdau, wymieniana w 1638 r., i Seyferdau, w 1726 r., pochodzą z okresu, kiedy Śląskiem, jako częścią Czech, władali Habsburgowie. W okresie panowania pruskiego, a później niemieckiego, wymieniano nazwy: Seifertau, w 1765 r., i Seiferdau, w 1785 r. Po II wojnie światowej, kiedy Śląsk przyłączono do Polski, w 1945 r., wieś otrzymała nazwę: Zebrzydowa, a od 1947 r. Zebrzydów.  
Dzisiaj miejscowość liczy ponad 500 mieszkańców.
Wieś należy do najstarszych w rejonie. W latach 60. XX w. w rejonie wsi odkryto grodzisko kultury łużyckiej. Już w 1209 r. została wymieniona w dokumentach jako posiadłość kanoników regularnych z klasztoru NMP na Piasku we Wrocławiu, wchodząca w skład Górki. W 1221 r. została lokowana na prawie niemieckim. Około poł. XIII w. już istniał tu kościół. Wieś odgrywała sporą rolę w dobrach klasztoru. W latach 1348–1392 w dokumentach wielokrotnie przewijał się niejaki Mikołaj z Zebrzydowa, być może sołtys dziedziczny, bo wieś cały czas była własnością klasztoru. Po kasacie dóbr kościelnych w 1810 r. Zebrzydów stał się wsią królewską.
Wieś nie ma określonego układu przestrzennego. Kościół stoi na wzniesieniu na wschód od centrum, a południową część zajmuje rozległy zespół folwarczny. Pierwotny kościół był wzmiankowany w 1250 r., a obecny kościół filialny pw. Matki Bożej Szkaplerznej powstał w pocz. XVI w. Jest to niewielka budowla z prawie kwadratową, częściowo oskarpowaną nawą, przykrytą stropem, oraz węższym, prostokątnym prezbiterium przykrytym sklepieniem krzyżowo–żebrowym. Do prezbiterium dostawiona jest zakrystia, a na osi nawy obszerna kruchta. Kościół nakryty jest dachami dwuspadowymi, w szczytach których znajdują się kamienne krzyże. Okna są półkoliste, w opaskach. W prezbiterium zachował się późnogotycki portal. Wewnątrz cenne wyposażenie: gotyckie, drewniane, polichromowane figury Pięknej Madonny z XV w., Matki Boskiej Bolesnej z XVI w. oraz barokowa figura św. Jana Nepomucena z XVIII w., późnogotycka, kamienna chrzcielnica z XVI w., barokowy, drewniany, polichromowany ołtarz z XVIII w. a także figury i obrazy z tego okresu. Na emporze organowej z 1846 r. zachował się malunek z tego okresu i organy z 1874 r. świdnickiej firmy „Schlag und Söhne”. Cennymi zabytkami są też epitafia: renesansowe z I poł. XVII w. i barokowe z 1798 r. Przy kościele stoi krzyż milenijny upamiętniający również 500-lecie parafii w Zebrzydowie i Kątkach.
Na cmentarzu stoi kaplica z około 1800 r., nakryta czterospadowym dachem, oskarpowana potężnymi przyporami. W murze cmentarnym są dwa krzyże pokutne.
Na uwagę zasługuje też zespół dworski. Murowany dwór powstał około 1860 r., a przebudowany został w pocz. XX w. Budynek jest dwukondygnacyjny, nakryty łamanym dachem, z sygnaturką na kalenicy. W skład zespołu wchodzi oficyna mieszkalna, murowana, z około 1870 r., dwukondygnacyjna, nakryta czterospadowym, łamanym dachem z powiekami i trzy murowane budynki gospodarcze z około 1890 r. oraz dawna oficyna, murowana, z około poł. XIX w., przebudowana na pocz. wieku XX.
Na północ od dworu znajdował się park, którego centrum stanowił staw. W części wschodniej wzdłuż strumiena zachował się szpaler starych lip drobnolistnych (Tilia cordata). Dawne czasy nad młynówką pamięta lipa drobnolistna oraz stary wiąz pospolity (Ulmus minor) będące pomnikami przyrody.
Ciekawym architektonicznie zabytkiem jest także szkoła. Jest to murowany budynek z pocz. XX w., jedno- i dwukondygnacyjny, nakryty dwuspadowymi dachami, z narożami, gzymsami i obramieniami okiennymi w cegle. Budynek stoi w obszernym parku otoczonym ogrodzeniem z tego samego okresu.


Źródło: Przewodnik turystyczny ZE ŚLĘŻĄ W TLE PRZEWODNIK TURYSTYCZNY PO GMINACH ŚLĘŻAŃSKICH.  Rafał Brzeziński

WYSZUKIWARKA

Banery




STRATEGIA GMINY MARCINOWICE


Gmina Marcinowice